Çalışma Hayatında Psikososyal Riskler 2
03/10/2017
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre; günümüzde sağlıklı olmak, yalnızca hastalık ve sakatlık durumunun olmaması değil; bedenen, ruhen ve sosyal yönden tam bir iyilik hâli olarak tanımlanmaktadır.
Günümüzde ise çalışma yaşamında; iş yükünün ve iş temposunun artması, düzensiz ve fazla çalışma saatleri, çalışanın iş programı üzerinde etkisinin olamaması, kişilerarası ilişkilerden kaynaklanan gerilimler, iş güvencesinin azalması ve yöneticilerin destekten uzak yaklaşımları sonucunda işçilerin üzerinde stres, şiddet, taciz ve zorbalık gibi psikososyal riskler giderek artmakta ve bu da işçilerin sağlığını olumsuz etkilemektedir.
İş Kaynaklı Psikososyal Tehlikeler:
1.İşin mahiyeti
Fazla çalışma ya da atıl kalma
Üretim hızının neden olduğu baskı
Zaman baskısı
İş bitim tarihlerinin baskısı
2.İş yükü ve iş temposu
İşte çeşitliliğin az olması
İşin çok bölünmüş küçük bir parçasını yapma
İşin çalışanın yeteneğine göre verilmemesi
Belirsizliğin çok olması
3.İş programları
Vardiyalı çalışma
Gece çalışması
Esnek olmayan çalışma programları
Son anda belli olan fazla mesai programları
Uzun saatler boyunca tek başına çalışma
4.Kontrol
Çalışanların kararlara düşük katılımı
Çalışanların iş programları üzerinde kontrollerinin az olması
5.Çevre ve ekipman
Yeterli ekipmanın olmaması
Yetersiz mekan, aydınlatma ve gürültü gibi olumsuz fiziksel ortam
6.Kurum kültürü
Yetersiz iletişim
Sorunların çözümünde desteğin olmaması
Kişisel gelişim için desteğin olmaması
Şirket hedeflerinin çalışanlarca bilinmemesi, paylaşılmaması
7.Kişilerarası ilişkiler
Sosyal ya da fiziksel olarak izolasyon
Çalışanlarla ya da yöneticilerle olan ilişkiler
Kişilerarası çatışmalar
Sosyal desteğin azlığı
8.İşyerindeki görev
Rol belirsizliği
Rol çatışmaları
İnsanlara ilişkin sorumluluklar
9.Kariyer gelişimi
Terfilerin olmaması ya da belirsiz olması
Düşük ücretler
İş güvencesinin olmaması
İşin sosyal değerinin düşük olması
10.İş ve iş dışı yaşam etkileşimi
İş ve ev yaşamının birbiriyle çelişmesi
Evdeki desteklerin azlığı
Çift kariyer sorunları
Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) Tarafından Yapılan Araştırmada En Önemli Psikososyal Riskler Aşağıda Belirtilmiştir.
- İşsizlik,
- İş güvencesinin olmaması,
- Düşük ücret,
- Vardiyalı çalışma,
- Tekdüze (monoton) iş.
Bu psikososyal tehlike ve risklerin olumsuz etkileri aynı zamanda işyerine bağlılığın azalması, devamsızlıkların artması gibi istenmeyen sonuçları doğurmakta ve özellikle iş kaynaklı psikososyal risk faktörleri çalışanın verimini kötü etkilemesi yanında aile ve sosyal hayatını da olumsuz olarak etkilemektedir.
İşletmelerin Psikososyal Risklere Karşı Alabileceği Önlemler Nelerdir?
- Çalışanları yönetimle ilgili kararlara katılım yönünden cesaretlendirilmek,
- Yönetimle ilgili uygulamaların ve örgütle ilgili politikaların uygulanmasında adaletli olmak,
- Gelir dağılımında adaleti sağlamak,
- Yöneticileri iletişim ve insani ilişkiler konusunda eğitilmek ve geliştirmek,
- Mesailere ilişkin esnek çalışma düzenini sağlamak,
- Çalışanların iş yükünü ağırlaştıran sorunları belirlemek ve önlenmesi ile ilgili çalışmalar geliştirmek.
Psikososyal risk etmenleri ile ilişkili mevzuat var mıdır?
*4857 sayılı İş Kanunu’nun 5,18,24,25,34,41,53,71,73,74,85 ve 88. maddeleri,
*6098 sayılı Borçlar Kanunu’nun 417. maddesi,
*19 Mart 2011 Tarihli 27879sayılı Resmi Gazetede yayınlanan “İşyerlerinde Psikolojik Tacizin (Mobbing) Önlenmesi” isimli Başbakanlık genelgesi.
