ENGLISH

Türkiye'de Emeğin Durumu Raporu

EMEK ARAŞTIRMA RAPORU-7
TÜRKİYE’DE EMEĞİN DURUMU
(1 Mayıs 2016)

Türkiye işçi sınıfına selâm!
Selâm yaratana!

….

Düşmanı yenecek işçi sınıfımıza selâm!
Paranın padişahlığını,
karanlığını yobazın
ve yabancının roketini yenecek işçi sınıfına selâm!

Nazım Hikmet Ran

* Türkiye’de İstihdam, OECD ve AB Ortalamalarından Düşük!

* Türkiye’de 3,5 Milyona Yakın İşçi Kayıt Dışı Çalışıyor!

* Türkiye’de Çalışma Süresi, OECD Ortalamasının Üstünde ve 6,5 Milyona Yakın İşçi Haftalık 50 Saatin Üstünde Çalışıyor…

* Türkiye’de Sendikalaşma ve Toplu Sözleşme Kapsamındaki İşçi Oranı, OECD Ülkelerinin Çoğundan Düşük!

Bu rapor, 1 Mayıs İşçi Sınıfının Uluslararası Birlik, Mücadele ve Dayanışma Günü yaklaşırken Türkiye’de işçilerin genel olarak çalışma hayatında karşılaştıkları sorunları görünür kılmak amacıyla hazırlanmıştır. OECD ve ILO istatistikleri çerçevesinde istihdam, işgücüne katılma, işsizlik, sendikalaşma, toplu sözleşme kapsamındaki işçi oranları ile iş kazaları ve meslek hastalıkları karşılaştırmalı olarak incelenerek Türkiye’de işçi sınıfının sorunları ele alınmaya çalışılmıştır. Ayrıca TÜİK, SGK, Maliye Bakanlığı BUMKO, ÇSGB, İşçi Sağlığı ve Güvenliği Meclisi verileri dikkate alınarak Türkiye’de kamu ve özel sektörde istihdam verileri ve kamu sektöründe istihdamın dağılımına ilişkin veriler incelenerek genel bir değerlendirme yapılmıştır.

Bu raporu, 1977’de Taksim’de yitirdiğimiz dostlarımıza, 1 Mayıs’ı bize armağan eden ve hayatın her alanında mücadele etmek zorunda kalan emekçilere adıyoruz.
TÜRKİYE’DE ÇALIŞMA ÇAĞINDAKİ NÜFUS UMUDUNU KAYBETTİ!
Türkiye’de çalışma çağındaki nüfusun yarısı umudunu kaybetmiştir. İsveç’te işgücüne katılma oranı % 71,9, Almanya’da % 60,4, Fransa’da % 56,5, Hollanda’da % 64,4’dür. OECD ortalaması ise % 62,1’dir. Türkiye’de ise bu oran %50,5 ile oldukça düşüktür.

TÜRKİYE’DE İSTİHDAM, OECD VE AB ORTALAMALARINDAN DÜŞÜK!
AB ortalamasında istihdama katılım oranı % 65,7, OECD ortalamasında ise % 66,3’dür. Birçok ülke örneğinde de istihdama katılım oranları yüksektir. Örneğin İsveç, Hollanda, Avusturya, Japonya ve Almanya gibi ülkelerde istihdama katılım oranları % 70’in üzerindedir. Yine Şili, Belçika, Fransa, Portekiz ve Macaristan gibi ülkelerde ise % 60’ın üzerindedir. Türkiye’de ise bu oran AB ve OECD ortalamalarından düşük olup % 50, 4’dür.

TÜRKİYE’DE İŞSİZLİK ÖNEMLİ BİR SORUN!
Türkiye’de işsizliğin, özellikle de kadınlar için işsizlik oranının oldukça yüksek olduğu görülmektedir. 2015 yılında OECD ülkelerinde işsizlik ortalaması % 6,7 ve AB ortalaması % 9,2’dir. Ülkemizde ise bu oran % 10,2’dir. DİSK-AR tarafından yapılan araştırmaya göre 2014 yılında umudu olmadığı için ya da diğer nedenlerle son 3 aydır iş arama kanallarını kullanmayan ve işe başlamaya hazır olduğu halde işsiz sayılmayanlar (umutsuzlar) da dâhil edildiğinde gerçek işsizlik oranının yüzde 16 ila 18 oranında değiştiği görülmektedir.

TÜRKİYE’DE 3,5 MİLYONA YAKIN İŞÇİ KAYIT DIŞI ÇALIŞIYOR…
TÜİK 2015 verilerine göre Türkiye’de toplam istihdamın %33,47’si kayıt dışı istihdamdır. Ücretli, yevmiyeli veya maaşlı çalışanlar içerisinde ise %18,33’ü kayıt dışı çalışmaktadır. Yani 17 milyon 827 bin ücretli yevmiyeli veya maaşlı çalışanın içerisinde 3 milyon 269 bin işçi kayıt dışı.

KAMUDA GÜVENCELİ İSTİHDAMIN YERİNİ GÜVENCESİZ VE GEÇİCİ İSTİHDAM ALIYOR…
Özel sektörde istihdam, kamu sektöründeki istihdama göre yaklaşık 7 kat daha artmıştır.

KAMU SEKTÖRÜNDE İŞÇİLİK GERİLEDİ…
2010-2015 dönemleri arasında kamu sektöründeki işlerde güvenceli istihdam biçimleri zayıflamıştır. 2010 yılında kamu sektöründeki işçi sayısı (kadrolu-geçici) 420 bin 444 iken 2015 yılında yüzde 13,2 düşerek 364 bin 593 olmuştur. Aynı yıllarda sadece kadrolu işçi sayısındaki düşüş oranı ise yüzde 17,1’dir. Buna karşın geçici ve düzensiz çalışma biçimi olan geçici işçilikte ise yüzde 50’lik bir artış olmuştur. Memur sayısı ise % 34 artarak 2 milyon 894 bin olmuştur.

TÜRKİYE’DE ÇALIŞMA SÜRELERİ, OECD ORTALAMASININ ÇOK ÜSTÜNDE!
Bugün birçok ülkede haftalık çalışma süreleri 35 saate kadar inmiştir. OECD ortalaması ise 36,7’dir. Türkiye’de haftalık çalışma süresi yasal olarak 45 saat olmasına karşın ortalama çalışma süresi 49 saatten fazladır.

TÜRKİYE’DE 6,5 MİLYONA YAKIN İŞÇİ HAFTALIK 50 SAATİN ÜZERİNDE ÇALIŞIYOR…
Türkiye’deki haftalık çalışma sürelerini daha ayrıntılı incelediğimizde ise toplam istihdam içerisinde yer alan 17 milyon 828 bin ücretli, maaşlı ve yevmiyeli çalışanın %36’sının (6 milyon 578 bin kişi) haftalık 50 saatten fazla çalıştığı görülmüştür. Yine ücretli, maaşlı ve yevmiyeli çalışanların %65’i (11 milyon 619 bin kişi) ise 41 saat ve üzeri çalışmaktadırlar.

TÜRKİYE’DE SENDİKALAŞMA VE TOPLU SÖZLEŞME KAPSAMINDAKİ İŞÇİ ORANI, OECD ÜLKELERİNİN BİRÇOĞUNDAN DÜŞÜK…
Türkiye’de sendikalaşma oranı düşük, toplu sözleşme kapsamındaki işçi oranı ise daha da düşüktür. Ocak 2016 verilerine göre gerçek sendikalaşma oranı %9,9 iken toplu sözleşme kapsamındaki işçi oranı %6’dır. OECD örnek ülkelerinin hepsinde (Türkiye hariç) toplu sözleşme kapsamındaki işçi oranları sendikalaşma oranlarından fazladır. Örneğin, Fransa’da sendikalaşma oranı %7,7 iken toplu sözleşme kapsamındaki işçi oranı ise %96,9’dur.

TÜRKİYE’DE İŞ KAZASI SONUCU HAYATINI KAYBEDEN İŞÇİ SAYISI ARTIYOR…
İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Meclisinin raporuna göre 2015 yılında en az 1730 işçi hayatını kaybetmiştir. Bu durum gösteriyor ki Türkiye’de işçi sağlığı ve iş güvenliği konusunda yeterince ilerleme sağlanamamıştır.

Raporun tamamına ulaşmak için tıklayınız (pdf)