İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği İşverenin İnsafına Terkedildi
24/05/2018
TOBB Başkanı Rifat Hisarcıklıoğlu’nun geçen hafta “İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı KOBİ’lerimize büyük yükler getiriyordu, bunları kaldırttık” şeklindeki beyanlarının hemen ardından hükümet peş peşe yeni düzenlemeleri yürürlüğe koyuyor. Daha 21 Mayıs’ta 50’den az çalışanı bulunan az tehlikeli işyerlerinde, iş sağlığı ve güvenliği hizmetleri işveren tarafından yürütülebilmesine ilişkin Yönetmeliğin yayınlanmasına ilişkin yankılar devam ederken 24 Mayıs’ta “Çalışanların İş Sağlığı Ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik”te değişiklik yapılarak bu eğitimlerin uzaktan yapılmasına olanak veren ve asıl işverenlerin eğitim ile ilgili sorumluluğunu azaltan yeni düzenlemeler yürürlüğe sokuldu.
21 Mayıs’ta İşyerlerinde İşveren Veya İşveren Vekili Tarafından Yürütülecek İş Sağlığı Ve Güvenliği Hizmetlerine İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik yayınlandı.
Bilindiği gibi 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Yasası’nda iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirilmesi konusunda kademeli bir geçiş öngörülmüştü. 50’den az çalışanı bulunan az tehlikeli işyerlerinde ve kamu kurumlarında iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekimi görevlendirme yükümlülüğü 1 Temmuz 2017’de başlayacaktı. Ancak Haziran/2017’de Meclis’te görüşülen torba yasaya eklenen bir maddeyle bu yükümlülük 1 Temmuz 2020’ye ertelenmişti. Aynı yasayla 6331 sayılı yasada değiştirilerek ‘10’dan az’ çalışanı bulunan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin işveren veya işveren vekili tarafından yürütülebilmesine olanak sağlayan madde, ‘50’den az’ çalışanı olan işyerlerini kapsayacak şekilde değiştirilmişti.
-İşverenler, az tehlikeli sınıfında 50’den az işçi çalıştırılan işyerlerinde Bakanlıkça ilan edilen eğitimleri tamamlamak şartıyla işe giriş ve periyodik muayeneler ve tetkikler hariç iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütebilecek. İşte 21 Mayıs’ta yayınlanan bu yönetmelik bunun ayrıntılarına yer vermiş.
-Yönetmelikle işverenlerin bu eğitimi uzaktan almasına da olanak verilmiştir. Bu düzenleme ile işçi sağlığı, iş güvenliği alanında ilerideki günlerin neler getireceği konusunda kahin olmaya gerek yoktur sanırız.
-Yönetmelik değişikliği ile işyerinde tutulması gereken onaylı defter tutma zorunluluğu da bu hizmetlerin işveren veya işveren vekili tarafından yürütülmesine olanak verilen işyerlerinde ortadan kaldırmıştır. İlerde gerçekleşecek vakalarda kanıtlama aracı olabilecek yegane belgeleme zorunluluğu da bu Yönetmelikle sona erdirilmiştir.
-İşverenlere verilecek eğitimlerde TTB ve TMMOB gibi meslek kuruluşları da Yönetmelikle devre dışı bırakılmıştır. Öte yandan işçi ve işveren kuruluşlar gibi TOBB, TESK ve bağlı odalar, Türkiye Belediyeler Birliğine işverenlere eğitim verme yetkisi tanınmıştır.
Sonuç olarak; bu değişikliğin en önemli yanı ise 1 milyon 225 işvereninişçi sağlığı ve iş güvenliği “maliyet”inden muaf tutulmuş olmasıdır. Daha önceki düzenleme 1 milyon 300 bin işçiyi kapsarken, yeni düzenleme sonucu kapsamın genişletilmesi ile 1 milyon 900 bin işçi daha bu kapsama sokulmuştur. Yani 3 milyon 200 bin işçi bu değişiklikle temeliş sağlığı ve güvenliği hizmeti konusunda işverenlerin insafına terkedilmiştir.
24 Mayıs’ta yayınlanan “Çalışanların İş Sağlığı Ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına İlişkin Yönetmelik” ise şunları getiriyor;
-Yönetmelik hükümleriyle işçi sağlığı iş güvenliği eğitimleri uzaktan da yapılmaya başlayacak. Bu eğitimin nitelik ve kalitesi konusunda endişelenmemek mümkün değil.
-İş Yasasının 7. maddesi kapsamında geçici iş ilişkisi söz konusu olduğunda işçiye verilecek eğitim ile ilgili işçiyi gönderen asıl işveren artık sorumlu tutulmayacak. Oysa işçinin asıl işvereni işçi ile ilgili hukuki ilişkinin tek ve sorumlu tarafıdır.
-İş Yasasının 2. maddesi kapsamında yürüyen asıl işveren alt işveren ilişkisinde eğitimin verilmesinde asıl işverenin sorumluluğu hafifletiliyor. İş Yasasının hükmünün getirdiği sorumluluklara rağmen asıl işverenin alt işveren işçilerine karşı işçi sağlığı ve iş güvenliğine ilişkin sorumlulukları ortadan kaldırılmaya çalışılmış. Asıl işverenin alt işveren işçilerine karşı sorumluluğu sadece, alt işverenin eğitimlerine ilişkin belgeleri kontrol ve işyerindeki riskler hakkında bilgilendirme ile sınırlı tutulmuştur.
-Geçici iş ve asıl işveren-alt işveren ilişkisi ile işçinin yaptığı iş değişmeden sadece işyeri değişikliği söz konusu ise iş güvenliği eğitiminin tamamı verilmeyecek yeni işyerinin risklerine uygun eğitim verilmesi ile yetinilebilecek.
-Çırak ve stajyerlerin eğitim ve bilgilendirilmelerinden uygulamalı eğitim alınan işyerinin işvereni sorumlu olacak. Ancak çırak ve stajyerlerin eğitimini devam ettirdiği eğitim ve öğretim kurumunda tamamladığı iş sağlığı ve güvenliği dersleri veya kursları temel eğitim yerine geçebilecek.
-Eğitimin işyeri düzenine göre bütün halinde değil bölük pörçük verilmesine de olanak sağlanmış.
-Eğitim verecek kuruluşlar genişletilerek kamu yararına kuruluş statüsü verilen eğitim amaçlı vakıflara da bu yetki tanınmış. Son zamanlarda bu statü verilen vakıfların niteliği konusunda tartışmaların olduğu da bir gerçektir.
-Eğitim vereceklerin işyeri hekimliği ve iş güvenliği uzmanlığı eğitici belgesine veya iş güvenliği uzmanlığı belgesine veya işyeri hekimliği belgesine sahip olması aranacak.
-Çalışan işten ayrılırken isterse eğitimin verildiğine ilişkin bir belge verilecek. Belgenin mümkün olan en kısa sürede verilmesinden ve belgede yer alan bilgilerin doğruluğundan işveren sorumlu tutulacak.
Sonuç olarak; Yukarıda bilgilerini verdiğimiz her iki Yönetmeliğin mantığı aynı, uzaktan eğitim bu Yönetmelikte de yer almıştır. TOBB Başkanının söylemlerine uygun olarak işverenlerin yetkileri artarken özellikle asıl işverenlerin sorumlulukları azaltılmıştır.
