İşe Bağlı Hastalıklar Dosyası 1 “Meslek Hastalığı” mı? “İşe Bağlı Hastalık” mı?
30/10/2019
Meslek Hastalığı Nedir?
Meslek hastalığı, sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik halleridir.
Dünya Sağlık Örgütü ve Uluslararası Çalışma Örgütü gibi uluslararası kaynaklarda meslek hastalıkları; zararlı bir etkenle bundan etkilenen insan vücudu arasında, çalışılan işe özgü bir neden-sonuç, etki-tepki ilişkisinin ortaya konabildiği hastalıklar grubu olarak tanımlanmaktadır
Neden “İşe Bağlı Hastalık” Tanımı Daha Doğru?
Bugün Türkiye’de ve Dünya’da genel olarak işe bağlı hastalıkların tamamını değil hastalığa neden olan maruziyetin tamamen işe özgü olduğu ‘Meslek Hastalıkları’nı teşhis etmeye ve tanımaya dönük sistemler bulunmaktadır. Oysaki “işe bağlı hastalık” çalışma şartlarının kısmen ya da tamamen neden olduğu veya kötüleştirdiği fiziksel ya da ruhsal hastalıklar ve sağlık sorunları olarak tanımlanmaktadır ve çalışanın tüm yaşam koşullarına vurgu yaptığı için daha kapsamlı ve doğrudur.
Bu durumda meslek hastalıkları, işe bağlı hastalıkların yalnızca bir alt grubudur. Bu grupta esas hastalık etkeni “bireysel” olarak ayırt edilebilir ölçüde “işe özgü”dür. “Meslek hastalığı” tanımının en sorunlu yanı ise işçilerin çalışmaktan kaynaklı maruz kaldığı hastalığı bireysel olarak değerlendirmesi, bu şekilde çalışmanın işçilerin sağlığını topyekün etkilediğini göz ardı etmesidir.
Türkiye’de Meslek Hastalıkları Azalıyor mu?
ILO hesaplamasına göre, meslek hastalıklarına bağlı ölümlerin iş kazalarına bağlı ölümlerin 6 katından fazla olduğu hesaplanmaktadır. Yani dünyada her yıl işe-çalışma ortamlarına bağlı 2 milyon 340 bin ölüm olduğu; bunların 2 milyondan fazlasının işe bağlı hastalıklara bağlıdır.
Meslek hastalıklarının tespiti ve önlenmesi Türkiye’de büyük bir sorundur. Bunun yanısıra, meslek hastalıklarına ilişkin verilerin gerçeği yansıtmadığı bilinmektedir. SGK kayıtlarına göre Türkiye’de 2017’de 2 kişiye meslek hastalığı teşhisi konulmuştur. Meslek hastalığı sonucu ölen işçi sayısı yıllardır 0’dır.
Meslek Hastalığına Neden Olan Etkenler
● Kimyasal Etkenler (Metaller ve metalsiler, gazlar, çözücüler, asit ve alkali maddeler, pestisitler)
● Fiziksel Etkenler (Gürültü, titreşim, termal konfor, aydınlatma, iyonize ve iyonize olmayan ışınlar, alçak ve yüksek basınç
● Biyolojik Etkenler (Genellikle bakterilerin, virüslerin ve parazitlerin neden olduğu hastalıklar)
● Psikolojik Etkenler
Meslek Hastalığı Nasıl Tespit Edilir?
Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre sigortalının çalıştığı işten dolayı meslek hastalığına tutulduğu;
a) Kurumca yetkilendirilen sağlık hizmet sunucuları tarafından usulüne uygun olarak düzenlenen sağlık kurulu raporu ve bu raporun dayanağı ve diğer tıbbi belgelerin,
b) Kurum tarafından gerekli görülmesi hallerinde işyerindeki çalışma şartlarını ve buna bağlı tıbbi sonuçları ortaya koyan denetim raporları ve gerekli diğer belgelerin, Kurum Sağlık Kurulu’nca incelenmesiyle tespit edilir.
Meslek hastalıkları konusunda yetkilendirilmiş sağlık hizmet sunucuları; Sağlık Bakanlığı Meslek Hastalıkları Hastaneleri, Eğitim ve Araştırma Hastaneleri ve Devlet Üniversite Hastaneleri’dir.
Çalışmak Bizi Neden Hasta Ediyor?
Sermaye karının maksimumluğunu hedefleyen bir çalışma düzeninde patronlar, çalışanın sağlığını korumak üzere yapılacak bütün işlemleri bir “maddi yük” ve “ek maliyet” olarak değerlendirmektedir. Bu yüzden de, işçinin sağlığı ile kâr arasında bir tercih yapılır. Patronların ekonomik büyüme tercihi ve devletin de birikim sürekliliğini sağlamaya yönelik “sermaye aklı” politikaları, işçilerin çalışırken hastalandığı ve sağlığını yitirdiği gerçeğini silikleştirmeye çalışır. Bu yüzden de, Türkiye’de ve dünyada genel olarak meslek hastalıklarını ‘önleme’ yerine ‘tazminat’ mantığı devreye sokulmaktadır.
