İşe Bağlı Hastalıklar Dosyası 2-Türkiye’de Meslek Hastalıklarının Sınıflandırılması ve Sorunlar
01/01/2020
İşle ilgili bir maruziyetten doğan hastalıkların meslek hastalığı sayılması Türkiye’de Sosyal Güvenlik Kurumu’nun belirlediği çerçeve içinde gerçekleşmektedir. Tıbbi ve yasal olarak bir hastalığın mesleki maruziyete bağlı olduğu kesin olarak kanıtlandığında adı meslek hastalığı olarak tanımlanmaktadır. Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü mesleki hastalıkların gruplandırılmasında, hastalıkları ve neden olan işlerin belirlenmesindeki düzenlemeler yer almaktadır.
Bu tüzükte meslek hastalıkları, "Sigortalının çalıştırıldığı işin niteliğine göre tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, sakatlık veya ruhi arıza halleri olarak tanımlanmıştır. Meslek hastalığını meslek hastalıkları listesinde sıralanan sınırlı sayıdaki hastalığın dışında kabul etmemektedir.
Sosyal Sigorta Sağlık İşlemleri Tüzüğü Mesleki Hastalıkları Beş Grupta Belirlemiştir:
A Grubu:Kimyasal Maddelerle Olan Meslek Hastalıklar
Meslek hastalıkları listesinde sayılan 25 alt grupta 67 hastalıktan oluşur. Bu hastalıklara neden olan etmenler:
► Toksik gazlar, organik sıvıların buharları, ergimiş haldeki metal gazları
► Radyasyona maruz kalma (X ışınları, doğal ve yapay radyoaktif maddeler,
► Kızılötesi ve mor ötesi ışınlar
► Asitler, bazlar nedeniyle yanma
► İnert tozlar, fibrojenik tozlar, toksik tozlar, kansorejonik tozlar, alerjik tozlar
B Grubu: Mesleki Cilt Hastalıkları
Meslek hastalıkları listesinde sayılan 2 alt grupta deri kanseri ve kanser dışı deri hastalıklarından oluşur. Bu hastalık grubuna yol açan etmenler şöyle sıralanmaktadır:
► Mekanik etkenler
► Fiziksel etkenler
► Kimyasal elementler ve bileşikler
► Biyolojik faktörler
► Diğer etkenler
C Grubu: Pnömokonyozlar (toz hastalıkları) ve diğer mesleki solunum sistemi hastalıkları,
Meslek hastalıkları listesinde sayılan 6 alt grupta 9 hastalıktan oluşur. Toz hastalıklarına şunlar sebep olmaktadır:
► Solunabilir, kristal yapıda silika tozu
► Asbest lifleri içeren tozlar
► İnsan yapımı mineral lifler (alüminyum silikat lifler)
► Pamuk tozu
► Sert odun tozu
D Grubu: Mesleki Bulaşıcı Hastalıklar
Meslek hastalıkları listesinde sayılan 4 alt grupta 30 hastalıktan oluşur. Pek çok etkenle ortaya çıkan mesleki bulaşıcı hastalıklar listesinde bruselloz, tetanoz, şarbon salmonella infeksiyonu, weill hastalığı, kuduz, ornithozlar, psittakoz, renkküren ateş, şap hastalığı, çiçek, q humması, leke humması, ekinokok humması, ruam gibi hastalıklar bulunmaktadır.
E Grubu: Fiziksel Etkenlerle Olan Meslek Hastalıkları
Meslek hastalıkları listesinde sayılan 7 alt grupta 12 hastalıktan oluşur. Bu fiziksel etkenler şunlardır;
► Titreşim
► Gürültü
► Yetersiz havalandırma
► Aşırı Isı, nem ve hava hareketleri
► Yetersiz veya aşırı aydınlatma
Meslek Hastalıkları Sınıflandırması Yetersizdir
Hem bu hastalık gruplandırması hem de meslek hastalıkları listesine baktığımızda Türkiye’de meslek hastalıklarına bakış ve değerlendirmedeki eksiklikler görülmektedir.
Gruplandırmadaki en önemli eksikliklerden birisi meslek hastalığı tanımında yer verilmesine rağmen işle ilgili psikolojik etkenlerin bu gruplandırmada yer almamasıdır.
Düzenlemeye göre hangi hastalıkların meslek hastalığı sayılacağı ve bu hastalıkların, işten fiilen ayrıldıktan en geç ne kadar zaman sonra meydana çıkması halinde sigortalının mesleğiden ileri geldiğinin kabul edileceği meslek hastalıkları listelerine göre tespit edilmektedir. Sağlanan yardımlardan yararlanabilmek için sigortalının meslek hastalığına sebep olan işinden fiilen ayrıldığı tarih ile meslek hastalığının meydana çıktığı tarih arasında geçecek azami süreler belirlenmiş ve sağlanan yardımların kapsamı sınırlandırılmıştır. 2017 yılında 691 meslek hastalığından 173’ünde, hastalık ancak işçinin emekliliğinden sonra tespit edildiği için hiçbir klinik teşhis konulamamıştır.
Meslek Hastalıkları Sınıflandırmasında Tanı, Teşhis ve Haklardan Yararlanma Süreçleriyle İlgili Sorunlar
A Grubu: Kimyasal maddelerle olan meslek hastalıkları
Boya, akü, ilaçla uğraşılan bir işyerinde arsenik ve bileşenlerine maruz olan bir işçi bu işten ayrıldıktan bir yıl sonra deri, karaciğer ya da solunum yolu kanserine tutulursa yasaların sağladığı sağlık yardımlarından yararlanamamaktadır.
B Grubu: Mesleki cilt hastalıklarına örnek:
İşyerinde bazı sentetik boya işleriyle uğraşan bir işçi bu işinden ayrılırsa 2 ay sonra vücudunda ortaya çıkacak dermatozlar nedeniyle yine yasaların sağladığı yardımlardan yararlanamamaktadır.
C Grubu: Pnömokonyozlar (toz hastalıkları) ve diğer mesleki solunum sistemi hastalıkları eksiklerin örnek:
Pnömokonyozun meslek hastalığı sayılabilmesi için, sigortalının, havasında pnömokonyoz yapacak yoğunluk ve nitelikte toz bulunan yeraltı veya yerüstü işyerlerinde toplam olarak en az üç yıl çalışmış olması şarttır. Bundan başka örneğin kum tozu kullanılan bir dökümhanede çalışan bir işçi bu işinden ayrıldıktan 10 yıl sonra ortaya çıkacak tüberküloz ve akciğer hastalıkları nedeniyle yasaların sağladığı yardımlardan yararlanamamaktadır.
D Grubu: Mesleki bulaşıcı hastalıkları eksiklerine örnek:
Yaptığı iş itibariyle enfeksiyon hastalıklarına maruz kalan bir sağlık çalışanı bu işten ayrıldıktan 1 yıl sonra tüberküloz hastalığına yakalanırsa yasaların sağladığı yardımlardan yararlanamamaktadır.
E Grubu: Fiziksel etkenlerle olan meslek hastalıkları eksikliğine örnek:
Oturarak iş yapmakta olan bir taş parke ustası veya bahçıvan işten ayrıldıktan 6 aydan sonra ortaya çıkan karpal tünel sendromu ve bazı felç türlerine yakalanırsa yasaların sağladığı yardımlardan yararlanamamaktadır.
