Uluslararası Sendikalar Konfederasyonu’nun (ITUC) bu yıl dokuzuncusunu yayınladığı Küresel Haklar Endeksine göre Türkiye geçen yıllardaki gibi işçiler için en kötü 10 ülke arasında yer aldı.

ITUC, dünyada yükselen enflasyonun ve ekonomik durumun çalışanlar üzerindeki etkisini ortaya koyduğu raporunda “İşçi hakları yok oluyor” uyarısında bulundu.

148 ülkeyi kapsayan endekste Türkiye; Belarus, Brezilya, Kolombiya, Mısır, Myanmar, Filipinler, Eswatini ve Guatemala’yla birlikte anıldı.

Raporda, Dünya’da yaşanan krizin çoklu bir kriz olduğu, işçilerin de bu kriz alanlarının olumsuz sonuçlarıyla karşı karşıya kaldığı ve çok etkilendiği vurgulandı. Tarihi bir eşitsizliğin yaşandığının belirtildiği raporda, iklim acil durumu, pandemiden kaynaklanan geçim sorunu ve çatışmaların yıkıcı etkisi de vurgulandı.

Toplu Pazarlık Engelleniyor

İşçilerin karşılaştığı diğer sorunların da ele alındığı raporda yaşanan hak ihlalleri karşısındaki direnişe yapılan orantısız müdahalelere de dikkat çekildi: İşçilerin işyerlerinde demokrasi  mücadelesi verdikleri, her beş ülkeden dördünün toplu pazarlığı engellediği ve ülkelerin üçte birinin işçilere şiddetle saldırdığı vurgulandı. Hükümetlerin sendikal örgütlülük karşısındaki acımasızlığı, sendikacıların her kıtada öldürülmesi, insan hakları ve sosyal adaleti savunanların acımasız bir baskıya maruz kalması durumu ortaya konuldu.

Bilanço Çok Ağır!

• Bangladeş, Kolombiya, Ekvator, Eswatini, Guatemala, Haiti, Hindistan, Irak, İtalya, Lesotho, Myanmar, Filipinler ve Güney Afrika’da sendikacılar öldürüldü.
• Ülkelerin %87’si grev hakkını ihlal etti.
• Ülkelerin %79’u toplu pazarlık hakkını ihlal etti.
• Ülkelerin %77’si işçilerin sendika kurma ve sendikaya üye olma hakkını engelledi.
• Ülkelerin %66'sında işçilerin adalete erişime hakkı engellendi ya da kısıtlandı.
• 69 ülkede işçiler gözaltına alındı ve tutuklandı.
• 50 ülkede işçiler fiziksel şiddet gördü.
• Ülkelerin yüzde 41’inde ifade ve toplanma özgürlüğü ihlal edildi.
• Ülkelerin yüzde 74’ünde, yetkililer sendikaların tescilini engelledi.

Yeni Bir Toplumsal Sözleşmeye İhtiyaç Var

ITUC Genel Sekreteri Sharan Burrow’da, dünya genelinde yaşanan ekonomik durumu ‘çoklu ve olağanüstü krizler’ olarak niteleyerek, 2022 Küresel Haklar Endeksinin, “Hükümetler ve işverenlerin, işçi haklarına saldırmasıyla istikrarsızlığın nasıl istismar edildiğini ortaya koyduğunu” söyledi. Dünyanın yaşanan hasarı geri almaya başlaması için yeni bir toplumsal sözleşmeye ihtiyaç olduğunu, bu toplumsal sözleşmenin işler, ücretler, haklar, sosyal koruma, eşitlik ve kapsayıcılığı içermesi gerektiğini ifade etti.

Burrow:“Savaşların, otoriter hükümetlerin, sömürücü işverenlerin ve iklim üzerindeki hareketsizliğin sonuçlarından ilk zarar görenler çalışan insanlar. Bu krizlerle mücadele planlarında işçilerin çıkarları ön planda tutulmalı ve sendikaları aracılığıyla karar alma süreçlerinde söz sahibi olmalılar. Tekel gücünün kötüye kullanıldığı, insan ve işçi haklarının ihlal edildiği, barış ve demokrasi mücadelesinin olduğu yerde, emekçilerin sendikaları adaleti, hakları ve temsili kazanmak için oradadır. Sendikalar olmadan, iklim değişikliği ve teknolojik değişim karşısında adil bir geçiş olmayacak.

Mevcut Ekonomik Model İnsan Haklarını ve Çevreyi Hiçe Sayıyor

2022 Küresel Haklar Endeksi, statükonun daha fazla devam edemeyeceğine dair bir kanıt. Mevcut ekonomik model, insan haklarını ve çevreyi hiçe sayan dibe doğru bir yarışı destekledi. Endeksten alınan dokuz yıllık veriler bunun yayıldığını gösteriyor.

İşçiler ve tüketiciler daha iyisini talep ediyor. İş, ücret, haklar, sosyal koruma ve eşitlik talep ediyorlar. Güveni ve yaşamları yeniden inşa etmeye başlayabilecek yeni bir sosyal sözleşme talep ediyorlar.”

Türkiye’de Yasaklar ve Baskılar Devam Ediyor!

Endeksin Türkiye ile ilgili bölümünde “grev yasakları”, “sendikacıların tutuklanması” ve “sistematik sendika düşmanlığı” vurgulandı.

Türkiye’de 2022 yılında da işçi hakları ve özgürlüklerin ihlal edildiği, işçi eylemlerine yönelik polis müdahalesi ve sendikacılara yönelik baskılar ve tutuklamalar vurgulandı. 2021 yılı 1 Mayıs’ında 212 kişinin gözaltına alındığı da raporda yer aldı.

İşverenlerin sistematik bir şekilde sendika düşmanı uygulamalara devam ettiği ve örgütlenmeye çalışan işçileri işten attığı örnekleriyle aktarıldı.