ENGLISH

DİSK-AR: İşsizlik Tırmanışta

13/09/2023

GENİŞ TANIMLI İŞSİZ SAYISI 8,7 MİLYON!

Konfederasyonumuz DİSK’in Araştırma Merkezi DİSK-AR, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 12 Eylül 2023’de yayımlanan ve Eylül 2023’ü kapsayan işsizlik verilerinden yararlanarak hazırladığı “İşsizlik ve İstihdamın Görünümü” başlıklı raporunu yayımladı. Rapora göre, geniş tanımlı işsiz sayısı 8,4 milyondan, 8,7 milyona yükseldi. Raporda, mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 9,4, mevsim etkisinden arındırılmış geniş tanımlı işsizlik oranıysa, yüzde 19,4 olarak aktarıldı.

İŞSİZLİK ARTMAYA DEVAM EDİYOR

Rapora göre, pandemi sonrası geniş tanımlı işsiz sayısı ise 2 milyon 136 bin kişi arttı. Temmuz 2023 HİA verilerine göre, işsiz sayısının en yüksek olduğu kategori, yüzde 31,1 ile geniş tanımlı kadın işsizliği kategorisi oldu. İkinci yüksek işsizlik kategorisiyse, yüzde 23,1 ile geniş tanımlı genç kadın işsizliği olduğu kaydedildi.

Temmuz 2023 ile Eylül 2023 arasında, dar ve geniş tanımlı işsizlik oranı arasındaki fark 13,3 puan. Raporda, dar ve geniş işsizlik arasındaki makasın bu denli açılmasının en önemli nedeni olarak “Zamana bağlı eksik istihdam sayısı, ümidini kaybedenlerin, iş aramayıp çalışmaya hazır olanların ve iş arayıp işbaşı yapamayacak olanların sayısındaki artış” gösterildi.

GENİŞ TANIMLI KADIN İŞSİZLİĞİ YÜZDE 31,1!

Dünyada kadın işsizliği önemli toplumsal cinsiyet eşitsizliği göstergesi olmaya devam ediyor. Kadınların istihdama erişimi önemli kısıtlılıklar içeriyor. İstihdamda olan kadınların ise çalışma koşulları kötüye gidiyor. Dünya genelinde çalışma çağındaki kadınların yüzde 15’i, erkeklerin yüzde 10,5’i çalışmak istemesine rağmen iş bulamıyor. Bu göstergede fark yoksul ülkelerde kadınlar aleyhine daha da açılıyor. ILO, kadınların ev içi ücretsiz bakım işlerinin, kadınların istihdamına engel olmanın yanında kadınları iş aramaktan alıkoyması veya kadınların kısa sürede çalışabilir hale gelmelerinin önünde bir engel olması hususunda uyarıyor (ILO, 2023).

Türkiye’de de kadın işsizliği erkeklere kıyasla oldukça yüksek seyretmeye devam ediyor. TÜİK tarafından açıklanan dört ayrı işsizlik türünde de kadın işsizliği erkek işsizliğinden oldukça yüksek seyrediyor. Temmuz 2023’te mevsim etkisinden arındırılmış dar tanımlı işsizlik oranı erkeklerde yüzde 7,6 iken kadınlarda yüzde 12,9 olarak gerçekleşti. Geniş tanımlı işsizlik (âtıl işgücü) erkeklerde yüzde 17,8, kadınlarda ise yüzde 31,1 olarak hesaplandı. Geniş tanımlı kadın işsizliği ile geniş tanımlı erkek işsizliği arasındaki fark 13,3 puandır.

Raporda DİSK-AR’ın işsizliğin önlenmesine dair öneri ve talepleri ise şöyle sıralanmıştır:

“Herkesin çalışması için, herkesin daha az çalışması” ilkesi doğrultusunda haftalık çalışma süresi gelir kaybı olmaksızın 37,5 saate, fazla mesailer için uygulanan yıllık 270 saat sınırı, 90 saate düşürülmelidir.

Uluslararası Çalışma Örgütü’nün (ILO) “insana yaraşır iş” yaklaşımı temelinde herkese güvenceli ve nitelikli işler sağlanmalıdır.

İş Yasasının 25/II. Maddesi yeniden düzenlenmeli ve keyfi işten çıkarmalar sona ermelidir.

İşsizlik sigortası ödeneğinden yararlanma koşulları ve ödenek miktarı iyileştirilmelidir.

İşsizlik Sigortası Fonu’nun amaç dışı kullanımına son verilmelidir. Fon’dan işverenlere dönük teşvik ve destekler sona erdirilmelidir.

İstihdam artışlarında kamunun payı dikkate değerdir. Kamu istihdamının artırılması, kamuda eğreti ve güvencesiz çalışma biçimleri yerine, kadrolu ve güvenceli istihdam artışının sağlanması yaşamsal önemdedir. Kamu girişimciliği ve hizmetleri istihdam yaratacak şekilde yeniden ele alınmalı ve kamuda personel açığı derhal kapatılmalıdır.

İşbaşında eğitim adı altında çırak, stajyer, kursiyerlerin ve bursiyerlerin ucuz işgücü deposu olarak kullanılması uygulamasına son verilmelidir.

Uluslararası çalışma normları doğrultusunda herkese en az bir ay ücretli yıllık izin hakkı tanınmalıdır.

Sendikal hak ve özgürlüklerin kullanımı güvence altına alınmalı, sendikal barajlar kaldırılmalı, herkesin sendika hakkını özgürce kullanabilmesi için gerekli yasal düzenlemeler yapılmalıdır.

Kadın istihdamının artırılması ve işsizliğinin azaltılması için işgücü piyasalarındaki cinsiyetçi uygulamalara son verilmeli, devlet ev içi bakım hizmetleri için gereken nitelikli, yaygın ve ücretsiz bakım hizmetlerini sağlamalı, bu iş yükünü kadınların üzerinden almalıdır.