İşveren Zulmü: Kodu 29
04/02/2021
Koronavirüs salgınının ekonomik etkilerini azaltmak için İş Kanunu'na 16 Nisan 2020 tarihinde eklenen geçici madde ile işverene ücretsiz izin verme hakkı ve işten çıkarma yasağı getirilmişti. Bu karar 17 Ocak 2021'den itibaren iki ay daha uzatıldı.
“Ahlak ve İyi Niyet Kurallarına Aykırı” Uygulama
İşten çıkarma yasağı geldi ama bu yasağa belirli istisnalar da getirildi. Bu istisnalar ise; ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller, iş veya hizmet sözleşmelerinde sürenin sona ermesi, iş yerinin faaliyetinin sona ermesi ve işin sona ermesi oldu.
İşte bu istisnalardan “işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına uymadığı koşullarda geçerli olan İş Kanunu’nun 25/2 maddesine dayandırılan işten çıkarma” işverenlerin işçileri işten çıkarmak için başvurduğu genel bir uygulama halini aldı. İşverenler bu istisnadan yararlanarak fesih yetkisini kötüye kullanmaya başladı. Bu maddeye dayandırılarak yüzlerce işçi işinden edildi.
İşçilerin Kıdem Tazminatı Gasp Ediliyor
İşten çıkarmalarda eğer işveren işçiyi geçerli bir fesih nedenine dayanarak iş sözleşmesini sona erdiriyorsa ve işçinin bu işyerinde en az bir yıllık kıdemi varsa; işverenin işçiye kıdem tazminatı ve bildirim süresi olarak ödenen ihbar tazminatını ödemesi zorunluluktur. Tek istisna ise. Bu fıkraya göre “ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzerleri” nedeniyle yapılan haklı nedenle fesihlerdir. İşi bu nedenle sonlanan işçi ise kıdem tazminatına hak kazanamaz, ihbar tazminatı ve işsizlik ödeneği de alamaz. Kamuoyunda bu uygulama daha çok “Kod 29” olarak anılmaya başladı.
Peki nedir bu Kod 29?
İşveren 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 8 ve 9. maddelerine göre işçiyi çıkaracağı zaman Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunmak zorundadır. İş Yasası’nın 25. maddesinin 2. Fıkrasında belirtilen fiiller dahilinde işçinin, SGK'da çıkış bildirimi yapılırken SGK 29 kodu ile çıkışı yapılır.
SGK’ye bildirimde “Kod 29” işaretlediğinde işçiye mahkemeye gidip haksız yere işten çıkarıldığını kanıtlamak dışında başka bir hukuki yol bırakılmamaktadır. Bu davalar ise uzun zaman sürmekte bu sürede işçi KOD 29 çıkışıyla işten çıkarıldığı için yeni iş bulması da zor olmaktadır. Aşağıda ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan hallerin bazılarını yazdık. Bir işçiyi yapmadığı halde bu gerekçelerle işten çıkarmak hiçbir etik kurala sığmaz. En kötüsü ise haksızlığa uğradığını ispatlamak için işçinin açtığı dava sürecinin sonunda işçi haklılığını ispatlasa bile işverene herhangi bir yasal yaptırım söz konusu da olmuyor. Yaptığı yanına kar kalıyor.
Peki Ne Yapmalı?
İşçiler salgın koşullarında çalışmak zorunda kalırken işverenlerin yasaları kötüye kullanmasına izin verilmemeli, bu haksız işten çıkarmaları durdurmak için gerekli düzenlemeler yapılmalıdır.
