Makas Açılmaya Devam Ediyor: Emeğin Payı Küçülürken Sermayenin Payı Büyüyor
02/09/2022
TÜİK’in Nisan-Mayıs-Haziran aylarını kapsayan Dönemsel Gayrisafi Yurt İçi Hasıla (GSYH) 2. Çeyrek verilerini 31 Ağustos 2022’de yayımlamasının ardından Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR) bir rapor yayımlayarak TÜİK verilerini değerlendirdi.
TÜİK’e göre GSYH, enflasyondan arındırılmış, zincirlenmiş hacim endeksi olarak 2022 yılı birinci çeyrek ilk tahminine göre bir önceki yılın aynı çeyreğine göre yüzde 7,3 arttı. Emeğin GSYH içinde payı (işgücü ödemeleri) yüzde 25,4’e düşerken, sermayenin payı (net işletme artığı/karma gelir) yüzde 54’e çıktı. Aynı dönemde işgücü ödemeleri yüzde 66,4 artarken, net işletme artığı yüzde 134,7 oranında arttı. Böylece emeğin cari fiyatlarla gelir artışı hem Türkiye ortalamasının hem de sermaye geliri yıllık artışının çok altında kaldı. Verilerde yüksek enflasyon döneminin emek aleyhine işlediği ve emeğin payının küçülmesine yol açtığı görülüyor.
Ayrıca gelir bölüşümünün pandemi öncesine göre ciddi biçimde bozulduğuna vurgu yapan DİSK-AR, 2019 2. çeyrekte yüzde 36,8 olan işgücü ödemeleri payı, üç yıl sonra 2022 2. çeyrekte yüzde 25,4’e gerilerken pandemi öncesinde yüzde 45 olan net işletme artığının(sermaye payı), üç yılda yüzde 54’e yükseldiğini belirtiyor. Pandemi ve yüksek enflasyon emeğin payını keskin biçimde düşürürken bölüşüm ilişkilerinin daha da kötüleşmesine yol açtı. Yüzde 25,4’lük emek payı son 20 yılın en düşük düzeyi anlamına geliyor. Sermaye gelirlerinin 2 yılda emeğin 2 katı kadar artmış olduğu görülüyor. 2002 yılı 2. çeyrekte emeğin GSYH içindeki payı yüzde 29,2 idi. Bu veriler de gösteriyor ki, büyüme konusunda iktidarın söyledikleri gerçeği yansıtmıyor; işçiler yoksullaşmaya devam ediyor ve büyümeden hak ettikleri payı alamıyor.
Gelir Dağılımında Büyük Bozulma (pdf)
